artikel geschreven in 2008 m.b.t. katten en rouw, aangepast voor website 9 okt 2009
Een dier in rouw?Steeds vaker kom ik situaties tegen of hoor ik reacties van mensen waaruit blijkt dat het overlijden van een soortgenoot of huisgenoot en de impact die dit op een dier kan hebben niet herkent of erkent wordt.
Het is ook te begrijpen wanneer we alleen al naar de rol kijken die onze eigen culturele achtergrond speelt. De Hollandse instelling 'niet zeuren, doorgaan', 'het leven gaat door dus de schouders eronder' geeft mensen al niet de nodige erkenning van hun verlies en het emotionele proces wat zij doormaken, alvorens hun leven weer geleidelijk een nieuwe richting te kunnen geven. Is er al begrip, dan kom je er toch al snel achter dat de algemene instelling is dat het proces ook weer niet te lang mag duren.
Om vanuit deze achtergrond, met meestal een onbewust gebrek aan begrip voor mensen en hun emotionele proces en tijdsduur, een volgende stap te maken naar bewustwording van dieren en hun emoties is jammer genoeg voor veel mensen nog te groot.
Wanneer je dier na het overlijden van een mede-huisdier b.v. stopt met eten of drinken, lusteloos is, vaker overgeeft of aan de diarree gaat is dat een aandachtspunt.
Het blijft belangrijk om in deze situaties naar de dierenarts te gaan om medische oorzaken uit te sluiten. Zelfs wanneer er geen medische oorzaak kan worden gevonden kan de dierenarts maatregelen nemen om het dier fysiek te ondersteunen door hongeropwekkende medicatie, vocht- en/of vitamine ondersteuning, u verder verwijzen naar een goede therapeut etc.
De meeste van onze huisdieren zijn sociale diersoorten. Kijk naar de kat; een hoog sociaal dier, zij spelen, eten, rusten en slapen samen, verzorgen elkaars kittens, hebben een familieband. Bij het houden van niet verwante katten zie je dat zij onderlinge banden of in ieder geval onderlinge verstandhoudingen opbouwen.
Zij hebben een uitgebreid communicatiesysteem.
Zelfs wanneer je het hele concept emoties opzij wilt schuiven is het nog niet mogelijk om te zeggen dat het wegvallen van een van de katten geen enkele impact kan hebben.
De dagelijkse routine en sociale structuur die tot dat moment aanwezig was is door dit verlies niet meer hetzelfde en dit brengt nieuwe ontwikkelingen en aanpassingen met zich mee. In hoeverre dit gaat ligt ook aan het draagvlak van de andere katten.
Een remedie die voor dit verlies altijd ingezet kan worden is Star of Bethlehem. Echter blijf goed in de gaten houden hoe de kat zich verder ontwikkeld. Let op eten, spelen, slapen etc. om te zien of het normaal functioneren en zijn leven weer wordt opgepakt. Zo niet, zoek hulp. Je hebt namelijk vaak naast het verlies, verdriet, veranderingen, met heel andere elementen te maken, zoals ik hieronder ook met praktijkvoorbeelden zal toelichten.
Wij hebben in onze huishoudens vaak niet met een natuurlijke situatie te maken. De katten die wij houden zijn niet altijd verwant, kittens te jong van hun moeder weg, katten uit de opvang met een traumatische ervaring, of de kat leeft niet met andere katten maar bv. met de mens of een ander diersoort etc. Dit zijn allemaal elementen die extra meespelen.
Rouwende kater na verlies van hond:
Een katertje is op de leeftijd van 6 weken oud in huis gekomen bij een gezin met hond. Al snel hebben deze 2 dieren een onderlinge band opgebouwd. Na jaren overlijdt de hond en de kater begint zich kaal te likken. Dierenarts geeft stress als oorzaak aan.
Na een uitgebreide analyse komt naar boven dat dit katertje al op jonge leeftijd veel had meegemaakt in zijn leven op medisch vlak.
Buiten het feit dat hij nu zijn maatje kwijt was (Zij sliepen gezamenlijk, aten gezamenlijk, kater zat op vaste plek te wachten tot zij terug waren van de wandeling, zij speelden samen, en brachten samen veel tijd door in de tuin, etc.) kwam er nog iets naar boven waar men eigenlijk niet bij stil had gestaan.
Naast dit alles vervulde de hond een belangrijke rol voor deze kater, zij hield de andere katten uit de tuin en voorzag hem van veiligheid. Deze kater heeft nooit geleerd hoe je sociaal met andere katten samenleeft en communiceert.
De standaardoplossing die vaak wordt gegeven bij een rouwende kat is om er direct een nieuw kitten bij te plaatsen. In dit geval heb je echter te maken met een kater die onzeker is, angstig is, moeite heeft zich in zijn nieuwe situatie aan te passen en net geconfronteerd is met het zich handhaven tussen de indringende buurtkatten terwijl hij eigenlijk nog moet leren hoe hij met de ander katten om moet gaan.
De behandeling is daarom gericht om het, voor hem intense, verlies te verwerken, maar ook om tegelijkertijd deze kater te ondersteunen in de opbouw van zelfvertrouwen, vertrouwen in zijn omgeving en het helpen opbouwen van zijn eigen nieuwe leven. Deze kater is nu een echte huiskater geworden, heeft zijn sociale contact verlegd en langzaam uitgebouwd naar de verzorgers en zit weer goed in zijn vel en vacht.
Rouwende kat na verlies medekat
Na het verlies van de medekat vond de eigenaar de kat de eerste periode volledig lusteloos op de grond. Daarna leek het weer iets beter te gaan. Gedurende de volgende maanden functioneerde de kat weer, althans dat leek zo. Hij ging wel naar buiten, at, maar wel minder. Hij begon geleidelijk gewicht te verliezen. Omdat deze kat overgewicht had was de verzorger hier in eerste instantie eigenlijk blij mee, zich niet realiserend wat er aan de hand was. Toen de kat echter af bleef vallen en vervolgens ook diarree begon te krijgen is zij naar de dierenarts gegaan. De dierenarts kon geen medische oorzaak vinden. Verzorger is naar huis gegaan maar omdat het de volgende dagen steeds slechter ging met de kat, en niet meer wilde eten, toch verder advies gaan zoeken. Als laatste poging is er voor gekozen om een week dwangvoeding te proberen en is mijn hulp aangeraden.
Toen er contact werd opgenomen ben ik er, gezien de ernst van de situatie, zo snel mogelijk heen gegaan. Uit de analyse bleek ook hier dat buiten het wegvallen van een maatje, er ook sprake was van een afhankelijkheidsband tussen de twee katten. Ook hier vervulde de overleden kat een veiligheid en zekerheidsbasis voor de overgebleven kat.
De kans van slagen was klein aangezien de kat er al zeer slecht aan toe was, maar omdat men toch de dwangvoeding wilde proberen hebben we daarin ook de remedies ingezet.
Helaas was het te laat, de dwangvoeding was zo vermoeiend voor hem, en zijn lichaam begon het op te geven. De derde dag was hij er zo slecht aan toe dat voor zijn welzijn is besloten hem te laten gaan. Hij rust nu bij zijn zo gemiste medekat.
Dit laatste voorval, wat echt heel verdrietig was en mij ook heeft geraakt, heeft mij doen besluiten dit artikel te schrijven.
Het ging hier niet om een ongeïnteresseerde verzorger. Maar om een verzorger die zich niet bewust was wat er zich afspeelde en toen het uiteindelijk duidelijk werd dat het niet goed ging was het te laat om hem nog te kunnen helpen.
We hebben nog een lange weg te gaan voor een betere bewustwording en kennis bij verzorgers, maar ook bij dierenopvang en voorziening van goede informatie bij dierenartsen voor de verzorgers, en ik hoop dat dit artikel hiertoe bijdraagt.